خودرو برای اولین بار در اواخر قرن نوزدهم میلادی، در کشورهای آلمان و فرانسه اختراع و تکمیل شد. اگرچه آمریکایی‌ها به سرعت در نیمه اول قرن بیستم به تسلطی چشمگیر بر صنعت خودروسازی دست پیدا کردند.
در دهه 1920 توسط هنری فورد، تکنیک‌های تولید انبوه ابداع و استاندارد شد، و فورد، جنرال موتورز و کرایسلر در در همان دهه به عنوان سه شرکت خودروسازی بزرگ پدیدار شدند.
این تولید کنندگان در طول جنگ جهانی دوم، منابع خود را به ارتش آمریکا انتقال داده، و پس از آن تولید خودرو در اروپا و ژاپن با توجه به تقاضای بالا، افزایش یافت.
در زمان جنگ جهانی دوم، خودروسازان آمریکایی علاوه بر تولید چندین میلیون وسیله نقلیه نظامی، به طور تقریبی در حدود ۷۵ مورد ضروری نظامی را به تولید رساندند.
ساخت خودرو در دوران پس از جنگ، به دلیل صرفه جویی و ایمنی، با مشکلاتی روبرو شد، و کیفیت آن تا اندازه‌ای پایین آمد. به طوری که در اواسط دهه ۱۹۶۰ خودروهای ساخت آمریکا، اتومبیل‌هایی با میزان عیب بسیار بالا به خریداران خود تحویل دادند، که بیشتر آن‌ها مربوط به ایمنی خودرو بودند.
همچنین با افزایش نرخ بنزین که در پی شوک‌های نفتی نفوذ فزاینده به بازارهای آمریکا و جهان رخ داد، ابتدا فولکس واگن ساخت آلمان، و پس از آن خودروهای کوچک ژاپنی با طراحی کارآمد، خوش ساخت و کم مصرف تولید و به بازار عرضه شدند.
از اواخر قرن نوزدهم تا به امروز، تحولات چشمگیری در صنعت خودروسازی جهان به وقوع پیوسته، به طوری که امروزه این صنعت تبدیل به یکی از مهم‌ترین صنایع جهان شده است.
تاریخچه صنعت خودروسازی در ایران
با ورود اولین خودرو به ایران که فورد نام داشت، مردم با اتومبیل آشنا شدند، که این خودرو به دستور مظفرالدین شاه وارد شد، و استفاده از آن تنها برای درباریان مجاز بود.
پس از گذشت چند دهه و در پایان دوره پهلوی، خودروهای بیشتری به ایران ورود پیدا کرد، و در نتیجه آن افراد بیشتری توانستند از آن بهره‌مند شوند.
اولین کمپانی سازنده خودرو در ایران، کارخانه خودروسازی مرتب نام داشت، که در سال 1336 به تاسیس رسید، به عنوان نمایندگی فروش اتومبیل‌های شرکت رُوِر با نام کارخانه لندرُوِر در شهر تهران ثبت و تاسیس شد.
لازم به ذکر است که در سال 1342 از سوی وزارت اقتصاد کشور، مجوز ساخت در ایران صادر شد، که در پی آن، به جای واردات خودرو، شرکت‌های مونتاژ خودروهای خارجی تاسیس شدند.
در سال 1335 شرکت پارس خودرو، با نام شرکت بازرگانی جیپ ایران، در کشور تاسیس شد، و به دنبال آن شرکت‌هایی از قبیل ایران خودرو که بزرگ‌ترین کارخانه اتومبیل سازی در ایران است در سال 1341، زامیاد و لیلاند موتور ایران یا همان شهاب خودرو در سال 1342، ایران کاوه سال 1344، سایپا سال 1345 و مزدا سال 1349 تشکیل شدند.
صنعت خودروسازی در ایران در دوران مختلف
در دهه 60 شمسی در ایران، و درست همان حین که ایران نیاز به رونق صنایع و بازارهای تجاری داشت، ناگهان جنگ تحمیلی به وقوع پیوست، و به تبع آن بسیاری از صنایع تحت تاثیر شرایط وقت قرار گرفت، که صنعت خودروسازی هم نیز از این قاعده مستثنی نبود.
در روزهای آغازین جنگ فعالیت مونتاژ خودرو بسیار کم شد و آمریکا از صنعت خودرو ایران انصراف داده بود. البته شرایط اقتصادی مردم هم برای خرید خودروهای لوکس بسیار نامناسب شده بود. از این رو می‌بایست قدمی در جهت تولید خودرو با قیمت مقرون به صرفه برداشته می‌شد.
اما در طول مدت زمان هشت سال جنگ، نه تنها خودروسازی در ایران به جای نمانده بود، بلکه حتی تکنولوژی ساخت قطعات خودرو هم وجود نداشت، بنابراین ایران چاره‌ای نداشت جز پذیرش ژاپنی‌ها در صنعت مونتاژ خودرو.
البته برخی بر این عقیده هستند که ژانی‌ها در زمان پیش از انقلاب به ایران ورود کرده بودند، اما هیچ فعالیتی را هنوز آغاز نکرده بودند. البته لازم به ذکر است که مهم‌ترین دلیل حضور ژاپنی‌ها در ایران، یک تجارت دو سویه، یا به عبارتی دریافت نفت بود، که این خود سبب شد که به سرعت در بازار ایران محبوب شوند.
تقریبا در اواخر دهه 80، فرانسوی‌ها تصمیماتی جدید برای ارائه محصولاتشان در بازار ایران اتخاذ کردند، به این صورت که با به روز کردن انواع پژو 206 تولید مجدد آن در بازار ایران را توسعه داده به صورتی که در حال حاضر یکی از خودروهای محبوب در بین ایرانیان و همچنین شرکت‌های اجاره خودرو در مشهد می‌باشد.
اما درست در همین زمان پای تحریم‌ها به ایران گشوده شد و کم کم رنو و پژو سهم خود را در بازار خودرو ایران کاهش دادند، که از همین رو تولیدات خودروهای چینی در ایران رونق بیشتری یافت.
در ابتدای دهه 90 حضور شرکای خارجی در این صنعت آغاز شد، اما بعد از مدتی کوتاه با خداحافظی و خروج آن‌ها از صنعت خودرو پایان یافت.
در این دهه تولید و واردات خودرو نسبت به دوره‌های پیشین چندین برابر شد، به طوری که شرکت‌های خارجی یکی پس از دیگری تمایل همکاری خود را با ایران نشان دادند، و در نهایت قراردادهای جوینت ونچر یکی پس از دیگری به صنعت خودروسازی رونق بخشید.
